De arbeidsmarkt in de zorg loopt vast en dus moeten de lonen omhoog! Dagelijks horen en lezen we het in de media. Op lange termijn moeten we voldoende handen aan het bed hebben. Tegelijkertijd moet dat wel betaalbaar zijn. Het huidige zorgpersoneel vragen om iets meer te doen, is een betere oplossing dan nieuwe krachten erbij te halen. Dat kan door arbeid in de zorg degressief te belasten.
Arbeidsmarkt zorg bijzonder
Een aantal zaken kenmerkt de arbeidsmarkt in de zorg. Allereerst is deze krap en door de vergrijzing en de toenemende zorgvraag dreigt het personeelstekort verder op te lopen. Een bijkomend effect is, dat steeds meer zorgmedewerkers uit loondienst gaan, om zich vervolgens weer als zzp’er te laten inhuren tegen hogere (maatschappelijke) kosten. Verder zien we dat in Nederland driekwart van de zorgmedewerkers in deeltijd werkt.
Niet meer werkers, maar meer werken
Een oplossing voor het personeelstekort kan zijn om extra medewerkers aan te trekken. Het probleem daarbij is, dat het maar de vraag is of die mensen er zijn en het vergt tijd en geld om ze te scholen. Het kost de samenleving minder om 4 banen door 4 full timers te laten invullen, dan door 5 parttimers die elk 80% doen. Gegeven het grote aantal parttimers dat er is, moet de verandering in die hoek worden gezocht. Het heeft geen zin om iedereen extra geld te geven in de hoop dat dat iets meer extra arbeidskrachten oplevert. Veel verstandiger is het, om die mensen die al in de zorg werkzaam zijn, fors aanvullend te belonen als zij wat extra uren willen maken.
Progressief belonen
Mijn voorstel zou zijn om ervoor te zorgen dat naar mate iemand meer uren of dagen werkt, de beloning per uur steeds hoger wordt. Onderstaand is dit weergegeven, met in blauw hoe het nu gaat en in oranje het progressief belonen:
Het staafdiagram is om het principe duidelijk te maken. Hier zijn vele varianten op mogelijk. Bijvoorbeeld dat het uurtarief niet per dag, maar per uur varieert of dat het verschil in beloning met andere stappen stijgt. Het gaat erom, dat het financieel steeds aantrekkelijker wordt om wat meer te werken. Als er dus extra geld naar de zorg gaat, is het veel effectiever om dat in te zetten voor een oplopende extra beloning op de 3e t/m de 5e dag, dan om bij alle dagen er hetzelfde bij te doen. Er verschuift dan namelijk niks aan de arbeidsinzet van de bestaande krachten. Sterker nog, er is zelfs een negatieve prikkel, want je kunt hetzelfde verdienen door minder te gaan werken.
Progressief belonen, door degressief belasten
Het meest logisch lijkt het om het progressief belonen te doen door de lonen aan te passen, zoals in het staafdiagram. In de praktijk is dit erg moeilijk. Het leidt tot veel administratieve lasten voor werkgevers. Daarnaast ontstaat er een perverse prikkel voor hen, om alleen maar mensen in dienst te nemen die een of twee dagen in de week willen werken, want die zijn goedkoper. Het zal dus fiscaal moeten worden opgelost. De inkomsten van zorgmedewerkers moeten degressief belast worden (hoe meer je werkt hoe minder belasting er per uur betaald wordt). Iemand houdt er dan netto steeds meer aan over als hij meer werkt, terwijl het uurloon voor de werkgever per medewerker gelijk blijft. Het belastingvoordeel is er alleen voor personeel in loondienst. Hierdoor wordt het tegelijkertijd minder aantrekkelijk om vanuit loondienst zzp’er te worden.
Aan de slag
Mijn betoog gaat niet over de vraag of er meer geld naar de zorg moet. Dat is een politieke keuze. Het gaat erover dat de wijze van belonen en belasten anders moet dan nu. De problemen waar wij voor staan in de zorg, zijn niet op te lossen met een generiek procentje meer of minder. Er zijn radicale veranderingen nodig. Het progressief belonen wijkt behoorlijk af van hoe het nu gaat en tegelijkertijd vergt het ook weer geen enorme investeringen of compleet andere zorgconcepten waar niemand de uitkomst van kent. Wel is er één grote maar…. Onze belastingdienst is niet zo goed in het verwerken van toeslagen. Misschien ligt hier nog wel de grootste uitdaging!
Meer lezen?
- Hoe kunnen we coronacreativiteit beter benutten?
- Na corona lumpsumbekostiging sociaal domein noodzaak
- Effect corona-crisis op financiën sociaal domein?
- Strategie en sturing in het sociaal domein
Of abonneer hier op de kwartaalnieuwsbrief.