Moet je als gemeente een budgetplafond instellen om je zorgkosten te beheersen, zoals bijvoorbeeld in Eindhoven? Een makkelijk ja of nee valt niet te geven. Er zijn veel haken en ogen. Een budgetplafond houdt in dat de gemeente een budgetgrens afspreekt met zorgaanbieders, waar de zorgkosten niet boven mogen komen. Wie zorg levert, nadat het plafond is overschreden, krijgt die niet vergoed.
Voor- en nadelen
Een ogenschijnlijk voordeel van plafonds is dat de zorg geen open-einde-regeling is. De zorgkosten kunnen niet meer oneindig oplopen. Strikt genomen hou je daar je kosten mee in de hand.
Nadelig is dat de uitvoerbaarheid lastig kan zijn omdat bijvoorbeeld kinderen met een acute hulpvraag de deur moeten worden gewezen als het geld op is. De vraag is of wethouders dat willen en in de praktijk ook echt doen.
Daarnaast ontstaan er mogelijk wachtlijsten en vreemde schommelingen in de zorgverlening. Als bijvoorbeeld in oktober het plafond is bereikt, ontstaat er tot januari een wachtlijst. Na januari kan dan iedereen van het voorgaande kwartaal in behandeling worden genomen. Echter, mogelijk dat in dat jaar bij een gelijkblijvende zorgvraag vervolgens het budget al in augustus op is. Hierbij is dan de aanname dat zorgaanbieders oneindig flexibel zijn. Uiteraard is dat niet zo want met een normale bedrijfsvoering kun je niet in het vierde kwartaal nul productie hebben en in het eerste kwartaal dubbel.
Per aanbieder of per collectief
Een plafond kan je afspreken per aanbieder bijvoorbeeld elke aanbieder mag maximaal een half miljoen in een jaar declareren. Het kan ook voor een bepaald type zorg, bijvoorbeeld alle dyslexie-aanbieders mogen samen maximaal 2 miljoen declareren. Beide varianten komen in de praktijk voor, met elk voor en nadelen.
Bij een individueel plafond is er weinig prikkel tot innovatie of kwaliteitsverbetering. Een aanbieder weet wat hij krijgt en of hij het nu goed of slecht doet, zijn omzet wordt nooit hoger dan zijn plafond. Hij kan wel zijn winst vergroten door kosten te verlagen en mogelijk komt dan de kwaliteit onder druk. Ook kan het de keuzevrijheid schaden omdat cliënten alleen terecht kunnen bij wie nog budgetruimte heeft, of in het ergste geval daar naar over moeten stappen.
Met een collectief plafond is er een grotere competitieve prikkel om zelf meer cliënten toegewezen te krijgen, maar ook om cliënten langer in zorg te houden. Er is vermoedelijk meer sturing op innovatie en kwaliteit. Goede zorgaanbieders krijgen beloning met meer omzet en vice versa.
Devil is in the detail
Bovenstaand is een uitleg op hoofdlijnen. Hoe het uitwerkt hangt erg af van een veelheid aan details. Hoe is de toeleiding geregeld en wie heeft daarbij welke verantwoordelijkheid? Hoe (hard) gaat men om met overschrijdingen van het plafond? Met welke frequentie vindt bijstelling plaats van plafonds, zodat goed gedrag kan worden beloond? Het effect van de plafonds hangt af van de totale inrichting van het lokale zorgstelsel. Helpen budgetplafonds wel of niet? Misschien onder bepaalde omstandigheden. Wie echter denkt dat het een “quick win” is voor kostenbeheersing komt waarschijnlijk bedrogen uit.
Lees hier meer over inkoop lokale zorg.