Deze week werd bekend (NRC) dat in Almere kinderen geen jeugdzorg meer krijgen omdat het geld op is. Gemeenten met een lege zorgportemonnee zullen we de komende tijd vaker gaan zien. Hun focus was de afgelopen anderhalf jaar op het optuigen van zorg. Het is zaak dat ze nu hun financiële bedrijfsvoeringsbeen bij trekken.
Door de nieuwe zorgtaken is het bedrag dat gemeenten van het Rijk krijgen bijna verdubbeld. De nieuwe taken zijn onzeker en risicovol. De bedrijfsvoering van gemeenten is daar nog onvoldoende op aangepast. Men ontbeert kennis, goede ict en financiële mankracht om het nieuwe deel van de gemeentelijke begroting net zo goed te beheren als het oude deel. Er zijn nog amper goede financiële rapportages over de nieuwe zorgtaken en bijsturen kan dan niet of te laat.
De taken zijn overgekomen met een bezuiniging op het budget die jaarlijks oploopt. De gedachte is dat gemeenten de eerste jaren na 2015 jaarlijks efficiënter de zorg organiseren. De indruk vanuit de praktijk is echter dat deze zorginnovatie minder hard gaat dan de korting op het budget. Dit gaat vanaf nu merkbaar worden en dus gaan er tekorten ontstaan.
Een innovatief element dat wel handen en voeten begint te krijgen, zijn de sociale wijkteams. Behalve dat door de kortere lijnen die daarmee ontstaan er voordeel valt te behalen, wordt de zorg er ook laagdrempeliger en toegankelijker door. Wijkteammedewerkers zien meer en daardoor ontstaat eerder een grotere dan een kleinere zorgvraag. Dat is fijn voor de geïsoleerde mensen die hulp nodig hebben, maar een risico voor het budget.
Gemeenten hebben zich vaak wel voorbereid op de decentralisaties door een transformatiepotje in te stellen. Het probleem daarvan is uiteraard dat het incidenteel geld is. Rond deze tijd raken die extraatjes uitgeput en ontstaan er rode cijfers.
Tot slot is een belangrijk probleem dat de cultuur in het gemeentelijk sociaal domein niet erg gericht is op kostenefficiëntie. Het overgrote deel van de professionals heeft als passie het verlenen van goede zorg. Het sturen op cijfers, geld en budgetten is daaraan ondergeschikt: “Het gaat toch om mensen!”. In de toekomst is hier een omslag nodig, omdat zorg schaars wordt en er dan juist ook op de werkvloer financiële keuzes moeten worden gemaakt. Wie daar niet voor open staat zal ermee moeten leren leven dat situaties zoals in Almere heel normaal gaan worden.