Wachtlijsten in de zorg is voor menige gemeenteraad een doorn in het oog. In vrijwel elk raadsdebat over zorg komt het aan de orde. Is er een neefje of een oud-tante die ergens moet wachten, dan zijn de raadsvragen al snel gesteld. Op zich een logische reactie. Niemand vindt wachten fijn en iedereen wil een goede dienstverlening. Toch zijn enkele kanttekeningen hier op zijn plaats.
De voortdurende focus op wachtlijsten is misschien begrijpelijk, maar ook éénzijdig. Wie een project aanstuurt, weet dat de sturing altijd een uitwisseling is tussen tijd, geld en kwaliteit. Als één van de drie wordt aangescherpt, leidt het tot concessies op de andere twee. Doorredenerend zou je je kunnen afvragen of raadsleden zich hier bewust van zijn bij hun wens tot sturing op wachtlijsten.
Als je wachtlijsten, minimaliseert kan dit ten koste gaan van de kwaliteit van zorg. Bijvoorbeeld omdat hulpbehoevenden te vroeg uit behandeling gaan omdat ze plaats moeten maken voor nieuwe cliënten. Een andere mogelijkheid is dat de kosten oplopen. Zorgaanbieders proberen altijd “vol” te zitten, zodat hun overheadkosten optimaal zijn gedekt. Als zij hun capaciteit zodanig uitbreiden dat er altijd voldoende plek is, dan kost die uitbreiding extra geld. Daarnaast zal er soms sprake zijn van onderbezetting en dat kost ook geld. De wedervraag aan menig raadslid zou dus kunnen zijn, welke concessies op kwaliteit en geld hij aanvaardbaar vindt.
Los hiervan is er nog een kanttekening. Hoe kan de ogenschijnlijk éénzijdige benadering van raadsleden worden verklaard? Naar mijn mening komt dat doordat van geld, kwaliteit en tijd, de laatste de meest tastbare en makkelijke prestatie-indicator is. De meeste gemeenten zijn (nog) niet in staat om goede managementinformatie te leveren over de kosten en de kwaliteit van zorg. Zo die informatie er wel is, is deze doorgaans moeilijk te doorgronden voor iemand die geen vakspecialist is. Wachtlijsten daarentegen zijn heel begrijpelijk en concreet.
“Het is toch van de gekke dat kinderen in onze gemeente zes weken moeten wachten op een intake!” Dat is het misschien inderdaad, maar hoe gek het echt is weet je pas, als je het kunt afwegen tegen de consequenties op zorgkwaliteit en financiën, als de wachttijd nul zou zijn.
Lees hier meer over strategie en sturing in het sociaal domein.